Học một thứ tiếng không phải là điều dễ dàng, và đối với hầu hết mọi người, việc duy trì khả năng sử dụng thứ tiếng đó một cách lưu loát là một nỗ lực trường kỳ. Tuy nhiên, có một số người có thể sử dụng lưu loát nhiều loại ngôn ngữ khác nhau. Đây chính là những nhà đa ngôn ngữ (polyglot) của thế giới.
Một trong những trường hợp nổi tiếng của hiện tượng siêu đa ngôn ngữ phải kể đến Sebastian Heine, một chàng trai trẻ sinh ra tại Đức, người được mệnh danh là “Tháp Babel sống” (Human Tower of Babel). Năm lên 22 tuổi, chàng sinh viên ngành ngôn ngữ Indonesia-Đức này đã có thể giao tiếp bằng ít nhất 35 thứ tiếng khác nhau, trong số đó, thứ tiếng được anh yêu thích nhất là Pashto – một thứ tiếng được các nhóm dân tộc thiểu số ở khu vực Trung Đông sử dụng.
Sebastian Heine. (Ảnh: www.benjaminsun.com)Tháp Babel – sự tích ra đời các thứ tiếng trên thế giới theo Kinh Thánh. Tranh của họa sĩ Pieter Brueghel the Elder (1563).
Tuy rất nhiều người gọi anh là một thiên tài, nhưng anh Sebastian khẳng định rằng mình không phải như vậy, mà chỉ đơn thuần là một cá nhân khá tâm huyết với việc học các loại ngôn ngữ mới. Sebastian cho biết, tình yêu ngôn ngữ đã nảy nở khi anh lên 7 tuổi, khi đó anh đã được tiếp xúc với tiếng Hy Lạp và coi nó như một trò chơi. Hiện tại, Sebastian đã đặt ra một mục tiêu “khiêm tốn” là học hai ngôn ngữ mới mỗi năm.
Trường hợp tiếp theo phải kể đến là của chàng trai Jorge Fernandez đến từ Peru. Tuy chưa thể làm chủ nhiều thứ tiếng giống như Heine nhưng khả năng của Jorge cũng khiến nhiều người phải kinh ngạc. Khi lên 18 tuổi, anh chàng người Peru này đã có thể nói và viết lưu loát cả chục thứ tiếng khác nhau, bao gồm tiếng Tây Ban Nha, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức, tiếng Thụy Sĩ, tiếng Rumani, tiếng Ý, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Hà Lan, tiếng Catalan, tiếng Galicia và tiếng Quan Thoại.
Theo lời kể của Jorge, niềm say mê ngôn ngữ của anh đã nảy nở khi bị mẹ phạt không được sử dụng điện thoại vì điểm kém ở trường trung học. Fernandez đột nhiên nhận thấy rằng mình không có việc gì để làm nên đã phát triển một mong muốn được giao tiếp với nhiều người.
Một khóa học tiếng Pháp bắt buộc đã làm khơi dậy sự tò mò của Fernandez, và sau đó anh đã tiếp tục tự học tiếng Ý và tiếng Rumani. Chín ngôn ngữ tiếp theo đến với anh không lâu sau đó, và hiện giờ chàng trai trẻ Fernandez này chia sẻ rằng, anh đang đặt mục tiêu sử dụng thành thạo 25 thứ tiếng vào một ngày nào đó.
Tuy nhiên “hiểu một ngôn ngữ không tương đương với việc vận dụng thành thạo ngôn ngữ đó”, Clarisa M, một cô gái người Tây Ban Nha nhưng hiện đang sinh sống ở Úc chia sẻ. Clarisa cho biết, cô tỏ ra khá ngắc ngứ khi cố gắng nói tiếng mẹ đẻ của mình. Sau 35 năm xa quê hương, Clarisa đã phải học lại một phần tiếng Tây Ban Nha, mà theo cô, chỉ còn sót lại “trong sâu thẳm của tiềm thức”.
Thành thạo trên 30 thứ tiếng chắc hẳn đã là một điều khá ấn tượng, nhưng ai là nhà đa ngôn ngữ lớn nhất trên thế giới? Có bao nhiêu ngôn ngữ mà trí óc của một người có thể làm chủ? Hơn 40 ngôn ngữ. Thậm chí hơn 50 ngôn ngữ. Ông Ziad Youssef Fazah đến từ Lebanon có thể hiểu ít nhất 60 ngôn ngữ khác nhau ở mức độ cơ bản. Tất nhiên, như cô Clarisa đã nói ở trên: “Hiểu một ngôn ngữ không tương đương với việc sử dụng thành thạo ngôn ngữ đó”. Điều tương tự cũng áp dụng với Fazah, khi ông phải thường xuyên trau dồi các ngôn ngữ đã được học để không quên mất những điều đã học.
Những nhân vật đa ngôn ngữ nổi tiếng trong lịch sử
Dường như mỗi khi chúng ta đạt được một sự hiểu biết nào đó về những giới hạn của tâm trí con người, thì sẽ luôn có một vài người có khả năng đột phá khỏi những giới hạn đó. Khi đề cập về khả năng sử dụng nhiều ngôn ngữ khác nhau, vị Hồng y Giuseppe Caspar Mezzofanti và nhà ngôn ngữ học John Bowring là hai ví dụ điển hình – những người đã vượt khá xa khỏi những điều mà phần lớn chúng ta cho là không thể.
Chân dung vị Hồng y Giuseppe Caspar Mezzofanti. (Ảnh: Wikimedia)
Vị Hồng y Giuseppe Caspar Mezzofan sinh ra vào ngày 17/9/1772. Ông có khả năng sử dụng thành thạo 38 ngôn ngữ và gần 100 thứ tiếng địa phương. Ngoài ra ông còn có một sự hiểu biết cơ bản về rất nhiều loại ngôn ngữ khác. Người ta đã xác định được rằng, nhìn chung, vị Hồng y này biết được khoảng 100 loại hình giao tiếp khác nhau.
Chân dung ngài Thống đốc Hồng Kông John Bowring. (Ảnh: Wikimedia)
Trường hợp của Thống đốc Bowring, một trong những nhà ngôn ngữ học uyên bác nhất từng được biết đến trong lịch sử còn “đáng sợ” hơn nữa. Bowring sinh ra vào năm 1792. Ông từng giữ vị trí Thống đốc Hồng Kông và là một người thích đi du lịch. Ông đã được phong tước Quý tộc (Gentleman of the Bath Order) và là một thành viên của Hiệp hội Hoàng gia Anh (Royal Society) và Hiệp hội Địa lý Hoàng gia Anh (Royal Geographical Society). Ông được cho là có vốn hiểu biết cơ bản với trên 200 loại ngôn ngữ khác nhau, trong đó thông thạo khoảng 100. Và cho đến nay, người ta chưa tìm thấy một ai có khả năng diễn giải ngôn ngữ tốt như Bowring.
Mở rộng giao tiếp
Tuy không thể làm chủ nhiều ngôn ngữ như những “siêu nhân đa ngôn ngữ” được đề cập đến bên trên, nhưng một vài nhân vật lịch sử đương đại cũng có thể tự hào với khả năng sử dụng nhiều thứ tiếng khác nhau của mình. Không ngạc nhiên gì khi những nhân vật này cũng được biết đến như các nhà giao tiếp vĩ đại.
Chức vụ Giáo hoàng đã có một lịch sử lâu dài gắn liền với khả năng đa ngôn ngữ, và truyền thống này đã được truyền thừa cho đến tận ngày nay với hai vị Giáo hoàng gần đây là John Paul II và Benedict XVI. Giáo hoàng John Paul II có thể nói lưu loát tiếng Ba Lan, tiếng Hy Lạp cổ, tiếng Latinh, tiếng Ý, tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Anh, tiếng Esperanto và tiếng Đức; có một sự hiểu biết cơ bản về tiếng Séc, tiếng Lithuanian, tiếng Nga, tiếng Hungari, tiếng Nhật, tiếng Tagalog và một vài thứ tiếng ở châu Phi. Còn Giáo hoàng Benedict XVI thì thành thạo ít nhất hàng chục ngôn ngữ khác nhau.
James Joyce (tác giả loạt tiểu thuyết nổi tiếng Ulyxơ) và J.R.R. Tolkien (tác giả loạt tiểu thuyết nổi tiếng The Hobbit và The Lord the Rings) mỗi người đều thành thạo 13 thứ tiếng. Tương tự như 2 tác giả trên, nhà khảo cổ học Jean-Francois Champollion cũng thành thạo 13 thứ tiếng và với sự hiểu biết phong phú của mình về tiếng Copic, ông đã giải mã được các chữ tượng hình Ai Cập cổ trên bia đá Rosetta (Rosetta Stone) vào năm 1822.
Một trong số những thần đồng ngôn ngữ khác mà chúng ta phải kể đến là nhà ngôn ngữ học Kenneth Locke Hale, người đã chứng tỏ khả năng khó tin của mình trong việc học các ngôn ngữ cực nhanh và cực kỳ chính xác. Trong khi học tập cú pháp và từ vựng học ở Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Mỹ, ông Hale đã nhắm tới các loại ngôn ngữ sắp biến mất và chưa được nghiên cứu, chẳng hạn như tiếng Hopi, tiếng Navajo và tiếng Walpiri (của thổ dân châu Úc). Tổng cộng, ông Hale đã làm chủ 50 loại ngôn ngữ khác nhau.
Thế giới ngôn ngữ là vô cùng thú vị và có rất nhiều lợi ích khi có thể sử dụng thành thạo nhiều hơn một ngôn ngữ đơn thuần. Học những ngôn ngữ mới không chỉ giúp chúng ta xích lại gần hơn với thế giới còn lại; nó còn có thể mang lại những hiểu biết ngôn ngữ vốn không thể có trong tiếng mẹ đẻ của chúng ta. Nhưng nếu bạn muốn học một ngôn ngữ mới, tốt nhất nên bắt đầu sớm. Những nghiên cứu đã chỉ ra rằng càng trẻ bao nhiêu, thì việc học một ngôn ngữ mới càng dễ dàng bấy nhiêu.
Timothy Doner, chàng thanh niên có thể nói hơn 20 thứ tiếng, chia sẻ câu chuyện của anh trên TED:
Trong chuyên mục Khoa học huyền bí, Đại Thư Viện Thời báo khám phá các nghiên cứu và các sự kiện liên quan tới các hiện tượng và giả thuyết đang thách đố hiểu biết của chúng ta hiện này. Chúng tôi sẽ đào sâu vào những ý tưởng có thể kích thích trí tưởng tượng và mở ra những khả năng mới. Hãy chia sẻ với chúng tôi suy nghĩ của bạn về những chủ đề có thể gây nhiều tranh luận trong phần bình luận bên dưới.
