La bàn Mặt Trời và viên đá Mặt Trời huyền thoại: Công cụ định hướng của người Viking trong bóng tối

Thuyền của người Viking. (Ảnh: Internet)

Người Viking (Bắc Âu) từ lâu đã nổi tiếng là những tay thủy thủ lão luyện có thể tự tin tiến vào những vùng biển chưa từng được khám phá. Điều gì đã tạo nên kỳ tích này? Phải chăng người Viking có một tố chất siêu việt khỏi các chủng tộc khác, hay họ đã sở hữu một dụng cụ hàng hải bí mật?

Hiện nay, một nhóm các nhà khoa học từ Hungary và Thụy Điển tuyên bố rằng họ đã tìm được manh mối về cách các chiến binh Bắc Âu can đảm xuyên qua những vùng biển xa lạ, và bất ngờ chiếm đóng những tộc người thiếu phòng bị ven bờ biển Bắc và bờ biển Đại Tây Dương của Châu Âu. Người ta tin rằng họ đã kết hợp sức mạnh của la bàn Mặt Trời và viên đá Mặt Trời để xác định phương hướng lái thuyền vào ban đêm.

Truyền thuyết Bắc Âu cổ đại phổ biến có đề cập đến một viên đá ma thuật có khả năng xác định vị trí Mặt trời khi bị che khuất đằng sau những đám mây đen và ngay cả sau thời điểm hoàng hôn. Đây là một chủ đề đã khơi dậy sự hứng thú trong nhiều năm, cho đến khi các nhà nghiên cứu phát hiện được một khối tinh thể đặc thù trong xác một con tàu đắm từ thời nữ hoàng Elizabeth I (Anh) ngoài khơi bờ biển Quần đảo Eo biển (Channel Islands). Tháng 3 năm 2013, một nhóm các nhà khoa học đã tuyên bố rằng khối tinh thể cấu thành từ canxit này rất có thể chính là một công cụ hỗ trợ định vị khá chuẩn xác.

Tinh thể canxit tìm thấy trong một con tàu thời Elizabeth I. (Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên / ALA)

Trong một nghiên cứu mới đây, các nhà nghiên cứu đã phân tích mảnh vụn của một mặt đồng hồ Mặt Trời từ thế kỷ 11 được phát hiện tại đảo Uunartoq, Greenland. Từ các đặc điểm của vật thể, họ đã thử suy diễn đây là một công cụ giúp những hoa tiêu người Viking xác định vị trí của Mặt Trời khi ánh sáng từ phía chân trời vào lúc hoàng hôn đi xuyên qua hai khối tinh thể canxit. Kết quả cho thấy khi được sử dụng kết hợp, đồng hồ Mặt Trời và viên đá Mặt Trời có thể giúp xác định vị trí Mặt Trời ngay cả khi nó đã lặn xuống bên dưới đường chân trời vào lúc hoàng hôn. Điều này có nghĩa là những người Viking có thể định hướng con thuyền của họ khá chuẩn xác sau thời điểm hoàng hôn, vì ánh sáng vào lúc chạng vạng có thể kéo dài cả đêm tại những khu vực vĩ độ cao vào mùa hè.

Miếng gỗ được phát hiện vào năm 1948 tại đảo Uunartoq, Greenland. Người ta tin rằng đây là một bộ phận của chiếc la bàn Mặt Trời được sử dụng để xác định phương hướng. (Ảnh: Soren Thirslund)

Phải chăng miếng gỗ này là một phần của chiếc đồng hồ Mặt Trời? (Ảnh: BERNÁTH, ET AL., PRSA)

“Những viên đá Mặt Trời từng được đề cập đến trong những tài liệu viết tay và chúng có thể được sử dụng vào thời điểm chạng vạng nghĩa thường [1], tuy rằng việc con người có thể sử dụng những viên đá này để ước lượng chính xác vị trí của Mặt Trời thì không phải là một việc tầm thường”, ông Balázs Bernáth và các đồng nghiệp trao đổi trên Tập san của Hiệp hội Hoàng gia Anh A (Proceedings of the Royal Society A).

Một chiếc la bàn Mặt Trời. (Ảnh: princevaliant)

Các viên đá Mặt Trời được cho là đã giúp những người thủy thủ Bắc Âu lão luyện định vị đường đi đến Iceland, và ngay cả vượt Đại Tây Dương mênh mông đến Bắc Mỹ vào thời kỳ hưng thịnh của người Viking trong giai đoạn từ năm 900 đến 1200 SCN, từ rất lâu trước khi la bàn từ tính xuất hiện tại Châu Âu vào thế kỷ thứ 13. Các học giả suy đoán rằng ngay cả khi la bàn đã được sử dụng một cách rộng rãi, thì rất có thể các thủy thủ vẫn giữ những viên đá Mặt Trời như một công cụ định hướng dự phòng.

Phát hiện này đã thách thức một quan điểm rập khuôn về tộc người Viking như những kẻ hiếu chiến man rợ đơn thuần, đồng thời phản ánh trí tuệ cùng với vốn kiến thức tân tiến đã được họ sử dụng để định hướng thành công trên các chuyến hải trình vào hơn 1000 năm trước.

Chú thích của người dịch:

[1] Chạng vạng nghĩa thường: Xảy ra khi −6° ≤ < 0°, trong đó là góc trông Mặt Trời , tức vị trí tâm hình học của Mặt Trời so với đường chân trời.

Tác giả: April Holloway, Ancient Origin 
Đọc bản gốc tại đây.
Theo daikynguyenvn